Jenson Button (Top gear)
ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΣΟΥ;Ο πατέρας του νεαρού Τζένσον μπορεί να φωνάζει «όρμα, αγόρι μου!», όταν οι κινητήρες ανεβάζουν στροφές πριν την εκκίνηση του αγώνα, όμως, κανένας δεν μπορεί να τον κατηγορήσει ότι ασκεί υπερβολική πίεση στο γιο του. Φαίνεται ότι πρόκειται για ένα σπάνιο παράδειγμα πατέρα αγωνιζομένου…
Ο πατέρας του Τζένσον δεν αποτέλεσε εξαίρεση σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους γονείς, όταν έκανε ένα χριστουγεννιάτικο δώρο στο γιο του κι εκείνος, μέσα σε λίγες μέρες μόνο, πρόλαβε και το βαρέθηκε. Το δώρο ήταν ένα καρτ, που του είχε κοστίσει τότε περίπου 500.000 δρχ., αλλά, όταν πήγαν σε ένα εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο για να το δοκιμάσουν, μέσα σε 20 λεπτά ο νεαρός το είχε βαρεθεί. Ο Τζον Μπάτον μάς διηγείται: «Βρήκα αμέσως έναν τηλεφωνικό θάλαμο και εντόπισα από το τηλέφωνο μία πίστα καρτ, που ήταν ανοιχτή και λειτουργούσε, και σε λίγη ώρα είχαμε φτάσει και ο Τζένσον είχε αρχίσει τις βόλτες».
Ο Τζον δεν είχε αγοράσει το καρτ στο γιο του έχοντας τους αγώνες στο μυαλό του. «Είχαμε μόλις χωρίσει με τη μητέρα του Τζένσον, και τον έβλεπα μόνο τα Σαββατοκύριακα. Ήταν ένα υπερκινητικό παιδί, που έμοιαζε με κουρδιστό παιχνίδι ― τον κούρδιζες και έτρεχε γύρω γύρω ασταμάτητα. Διαρκώς έψαχνα να του βρω κάτι να ασχολείται, είχε μια μικρή μοτοσικλέτα, αλλά τη θεωρούσα επικίνδυνη». Το τηλέφωνο χτυπάει και μας επαναφέρει στον Απρίλιο του 2000, με τον Τζον, μεταξύ άλλων, να ασχολείται με τα καινούργια λάστιχα που πρέπει να βάλει ο γιος του στην BMW M-Roadster που οδηγεί. Ο εικοσάχρονος Τζένσον, την ημέρα της συνέντευξης, είναι μόλις πέντε μέρες μακριά από την επιτυχία του με την πέμπτη θέση στο βρετανικό Γκραν Πρι, ενώ είναι και ο νεότερος Bρετανός οδηγός Φόρμουλα 1 της ιστορίας. Είμαστε περικυκλωμένοι από αφίσες Τζένσον Μπάτον, σημαίες Τζένσον Μπάτον, κράνη Τζένσον Μπάτον και ό,τι άλλο αναμνηστικό μπορεί να φανταστεί κανείς. «Από τέτοια έχουμε πολύ περισσότερα μέσα σε χαρτόκουτα σε όλο το σπίτι», εξηγεί ο Τζον. Οι Μπάτον μετακόμισαν στο σπίτι αυτό πριν από έναν περίπου χρόνο, έτσι ώστε να βρίσκονται πιο κοντά στην ομάδα της F3, με την οποία έτρεχε ο Τζένσον πέρυσι, και ακόμα φαίνεται ότι το ξεπακετάρισμα δεν έχει τελειώσει. Έχοντας γνώση της εικόνας αταξίας που παρουσιάζει το σπίτι του, ο Τζον δηλώνει με σοβαρό ύφος: «Όπως βλέπεις, ασχολούμαστε πάρα πολύ, τόσο με τη διακόσμηση όσο και με την κηπουρική». Του κάνει, άλλωστε, μεγάλη εντύπωση που ο κήπος στο πίσω μέρος του σπιτιού βρίσκεται ακόμα στη θέση του, όταν αποφασίζουμε να βγούμε για μια υπαίθρια φωτογραφία. «Έχω μήνες ολόκληρους να βγω από την πίσω πόρτα», λέει. Ο Τζον Μπάτον μπορεί να μην ξέρει από σκαλιστήρι και κλαδευτήρι, αλλά τα χέρια του πιάνουν σε όλων των ειδών τις δουλειές. Είναι, ακριβώς, ο άνθρωπος που θέλεις να έχεις μαζί σου, όταν προκύπτουν προβλήματα. Όπως τότε, που οι δημοσιογράφοι προσπαθούσαν να εισβάλουν στο σπίτι από την πίσω πόρτα… «Αυτό ήταν από τα προβλήματα που λύσαμε μάλλον εύκολα», επισημαίνει χωρίς να δώσει άλλες εξηγήσεις.
Ας ξαναγυρίσουμε, όμως, πριν από την εποχή, που κάθε φωτογράφος λαϊκής εφημερίδας προσπαθεί να πιάσει στο φακό του τον Τζένσον στην μπανιέρα μαζί με μερικές ημίγυμνες καλλονές. Ας ξαναγυρίσουμε στο 1988, όταν, στη συνήθως βρεγμένη πίστα καρτ της περιοχής τους, ο Τζον άφηνε τον Τζένσον να γυρίζει πάνω σε σλικς «για να έχει περισσότερη πλάκα η οδήγηση». Αυτός ήταν, άλλωστε, ο αρχικός στόχος, η διασκέδαση πατέρα και γιου. Μέχρι την ημέρα που εμφανίστηκε στην πίστα ο πρωταθλητής Αγγλίας για να κάνει δοκιμές. «Ξαφνικά», θυμάται ο Τζον, «όπως γύριζαν όλοι στην πίστα, βλέπω τον πιτσιρικά μου κολλημένο στον προφυλακτήρα του πρωταθλητή». Έτσι, πατέρας και γιος αποφάσισαν ότι πρέπει να δοκιμάσουν την τύχη τους στους αγώνες. Στα προκριματικά, ο Τζένσον ήταν δεύτερος, στον αγώνα όμως άρχισε να βρέχει, και κέρδισε! «Ήξερα ότι ήταν καλός», λέει σήμερα ο Τζον, «όμως, ακριβώς πόσο καλός δεν είχα καταλάβει ακόμα». Για να ανακαλύψουν το πραγματικό ταλέντο του νεαρού αποφάσισαν ―για πλάκα― να κάνουν μια ολόκληρη αγωνιστική χρονιά με το καρτ για να μετρήσουν τις δυνάμεις τους, αλλά ήδη στα μισά της χρονιάς τα αποτελέσματα ήταν τόσο καλά, που αποφάσισαν να ακολουθήσουν κανονικά το υπόλοιπο πρόγραμμα του βρετανικού Πρωταθλήματος. Το «για πλάκα» είναι ένα σημαντικό μέρος της συνολικής εικόνας που έχει ο Τζον για τους αγώνες. Είχε κάνει κι ο ίδιος αρκετούς αγώνες, όταν ήταν πιο νέος, κερδίζοντας το Βρετανικό Πρωτάθλημα Δεξιοτεχνίας και τερματίζοντας δεύτερος στο Πρωτάθλημα Ράλικρος του 1976. Σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να πιέσει το γιο του περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε. «Εγώ είχα κάνει τους αγώνες μου, είχα τελειώσει την καριέρα μου και κανένας δεν μπορεί να ζήσει τους αγώνες μου αντί για μένα πλέον», επισημαίνει, δίνοντας ένα καλό μάθημα σε όλους τους γονείς της παιδικής κατηγορίας του καρτ. «Οι γονείς των παιδιών που κάνουν καρτ είναι απίστευτοι, ειδικά οι πατεράδες. Οι μητέρες έχουν κι αυτές μια μερίδα περίεργης συμπεριφοράς, αλλά αυτές τις καταλαβαίνω πιο εύκολα. Οι πατεράδες, όμως, δεν παίζονται. Έχω δει πατέρα να χτυπάει το παιδί του, επειδή δεν πήγε καλά στον αγώνα, κι έχω δει άλλον ένα να φτύνει τον ίδιο του το γιο!». Έστω κι αν τέτοια παραδείγματα είναι μάλλον σπάνια, είναι όμως αρκετά για να φτιάξουν μια πολύ αρνητική εικόνα για το χώρο, τόσο που, πολλές φορές, οι διοργανωτές των αγώνων καρτ αναγκάζονται να απαγορεύσουν την είσοδο των γονέων στην πίστα, όπως ακριβώς τα σχολεία απαγορεύουν την είσοδο κάποιων φανατικών γονέων στους σχολικούς ποδοσφαιρικούς αγώνες. Ο Τζον Μπάτον επιμένει, πάντως, ότι, αυτού του είδους η ψυχολογική πίεση είναι καταστροφική και έστω κι αν συνοδεύεται από έναν τραπεζικό λογαριασμό που δεν εξαντλείται ποτέ, τελικά, οδηγεί τα παιδιά στην απογοήτευση και την εγκατάλειψη του στόχου. «Έχω δει αρκετούς νεαρούς που έχουν το ταλέντο και την ικανότητα να φτάσουν μέχρι τη Φόρμουλα 1, όμως, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να το πετύχουν, αφού δεν έχουν τη σωστή άποψη για τα πράγματα». Η άποψη του Τζον είναι ότι ένας νεαρός και ανερχόμενος οδηγός δεν πρέπει να πιέζεται υπερβολικά, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προετοιμάζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. «Η Φόρμουλα 1 ήταν ένα όνειρο, αλλά κάναμε ό,τι μπορούσαμε, ώστε να συγκεντρώσουμε τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να διεκδικήσουμε μία από τις 22 αυτές θέσεις. Ξεκινήσαμε προσπαθώντας να έχουμε μόνο επιτυχίες από πολύ νωρίς, και αυτό μπορεί να φαίνεται αρρωστημένο σήμερα, αν σκεφτούμε ότι το παιδί ήταν μόλις εννιά χρονών τότε. Όμως, όλα έγιναν με καλό κλίμα και πάντα με μια διάθεση πλάκας».
Ένα μέρος της εκπαίδευσης του νεαρού Μπάτον συνίστατο στο να παρακολουθεί τις συνεντεύξεις των μεγάλων οδηγών της F1, με τον πατέρα του να του επισημαίνει όλα τα ψέματα που έλεγαν και πόσο άσχημο φαινόταν αυτό προς τα έξω. «Ποτέ μην καταφεύγεις σε δικαιολογίες, όταν δεν κερδίζεις», του έλεγε, και μετά τα πρώτα στάδια εκπαίδευσης ο νεαρός Τζένσον άρχισε να παρακολουθεί τους πολιτικούς στην τηλεόραση να μιλούν για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, έχοντας αποκτήσει την ικανότητα να ανιχνεύει αμέσως το ψέμα!
Πατέρας και γιος είχαν συζητήσει επίσης για το πώς θα πρέπει να αντιδρούν όταν χάνουν, αν και κερδίζοντας επτά Πρωταθλήματα, από το ’89 και το ’94, και με 34 νίκες σε ισάριθμους αγώνες το 1991, δεν είχαν χάσει και τόσες πολλές φορές, ώστε να έχουν πρόβλημα. Όσο, όμως, η καριέρα του Τζένσον προχωρούσε, ο Τζον είχε κάποιες σημαντικές αποφάσεις που έπρεπε να πάρει για τον εαυτό του. Έχοντας αφήσει τη δουλειά του ως πωλητής αυτοκινήτων για να στήσει μια μικρή επαγγελματική ομάδα προετοιμασίας αγωνιστικών καρτ (έτσι ώστε να μπορεί να δουλεύει και να βρίσκεται κοντά στο γιο του), σήμερα σκέφτεται να την εγκαταλείψει, αν την επόμενη χρονιά ο Τζένσον συνεχίσει να πληρώνεται από το σημερινό του εργοδότη.
Η άλλη συμβουλή που δίνει σε νεαρούς φερέλπιδες καρτίστες (και στους γονείς τους) είναι να προσπαθούν να ασχολούνται οι ίδιοι με την προετοιμασία του καρτ, αφού κάτι τέτοιο κρατά αρκετά χαμηλά το συνολικό κόστος. Όμως, ο τρόπος που χωρίζονται οι κατηγορίες και οι κλάσεις είναι ίσως υπερβολικός. «Υπάρχουν πάρα πολλά συμφέροντα στο χώρο και ο καθένας κόβει και από μια κατηγορία με διαφορετικό τύπο κινητήρα. Έχει γίνει γελοίο πλέον, με τόσες πολλές κατηγορίες, είναι δύσκολο όλοι οι καλοί οδηγοί να βρεθούν σε απευθείας αντιπαράθεση για να ξεχωρίσουν οι κορυφαίοι». Ο Τζον παραδέχεται ότι, μετά τα καρτ, ο δρόμος της Φόρμουλα Φορντ, της Φόρμουλα Ρενό και έπειτα της Φόρμουλα 3 είναι πιο ξεκάθαρος, αν και το ιταλικό πρωτάθλημα έχει πιο καλά οργανωμένες τις κατηγορίες Τζούνιορ.
Ο Τζένσον έκανε για πρώτη φορά αγώνες στο εξωτερικό, όταν ήταν 14 ετών, αλλά λίγο πριν, πατέρας και γιος είχαν περάσει μια δύσκολη περίοδο. «Είχαμε αρχίσει να τσακωνόμαστε συχνά στην πίστα, οπότε αποφάσισα να κάνω πίσω για ένα χρόνο και να αφήσω κάποιον άλλο στη θέση μου να αναλάβει το αγωνιστικό πρόγραμμα του Τζένσον. Ήταν η σωστή απόφαση, αφού τα προβλήματα λύθηκαν αμέσως». Το επόμενο βήμα ήταν προφανές και εύκολο, ειδικά με τα χρήματα των χορηγών που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά. «Κάναμε αγώνες σε Ευρώπη, Ιαπωνία και Η.Π.Α., με συνολικό κόστος περίπου 40 εκ. δρχ., χρήματα που φυσικά δεν θα μπορούσαμε να διαθέσουμε από μόνοι μας». Πόσο έχει κοστίσει, όμως, συνολικά η καριέρα του Τζένσον, ο Τζον αποφεύγει να προσδιορίσει. Τον ρωτάμε σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις και αρκείται στο ότι δεν έχει κάνει ποτέ το λογαριασμό. Η εντύπωση που μένει, πάντως, είναι ότι τα χρήματα ποτέ δεν περίσσευαν, και το κόστος πάντα έβγαινε στα όρια. Η ευκαιρία, πάντως, σήμαινε ότι ο νεαρός θα έπρεπε να αφήσει το σχολείο και να εγκαταλείψει οποιαδήποτε πιθανότητα ανώτερης εκπαίδευσης. Η απόφαση αυτή δυσκόλεψε αρκετά τον πατέρα. «Σκέφτηκα ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει δικηγόρος ή λογιστής, από την άλλη πλευρά όμως, είναι έξυπνο παιδί και έχει ήδη βρει το στόχο του στη ζωή. Μετά από τόσες προσπάθειες, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε πίσω και να τα αφήσουμε να πάνε όλα χαμένα».
Έτσι, η προσπάθεια προχώρησε, με την υποστήριξη μάλιστα και του σχολείου του νεαρού οδηγού, οι υπεύθυνοι του οποίου αποφάσισαν να δώσουν τις ίδιες ευκαιρίες στον Τζένσον, όπως σε έναν ταλαντούχο νεαρό αθλητή. Ο Τζένσον, πάντως, δικαίωσε όλους αυτούς που πίστεψαν σε αυτόν, και μετά τα πρωταθλήματα στο καρτ πήρε ένα ακόμα πρωτάθλημα στη Φόρμουλα Φορντ, το 1998, και μια τρίτη θέση στο πρωτάθλημα της Φόρμουλα 3, το 1999. Κι έπειτα, ήλθε η περίφημη «μονομαχία στη Χερέθ» με τον Bραζιλιάνο Μπρούνο Ζουνκουέιρα για τη θέση στη δεύτερη Ουίλιαμς. Ξεκινώντας για την πίστα, λίγο πριν τη δοκιμή, ο Τζον θυμάται ότι είπε στον Τζένσον: «Αν τα καταφέρεις και πάρεις τη θέση, τίποτα δεν θα είναι πια ίδιο στη ζωή σου», και ο Τζένσον με απόλυτη ψυχραιμία απάντησε: «Mπαμπά, σίγουρα θα τα καταφέρω». Και, φυσικά, έτσι κι έγινε. Τί γίνεται, λοιπόν, σήμερα με τον Τζον Μπάτον και τί μπορεί να κάνει τώρα που ο γιος του οδηγεί Φόρμουλα 1;
«Η αποστολή μου τελείωσε. Απλώς, παρακολουθώ τι γίνεται, αλλά τί συμβουλή και κατεύθυνση να του δώσω τώρα πια;». Δεν έχει καμία επίσημη ιδιότητα, μάνατζερ ή κάτι άλλο, παρακολουθεί όμως με αγωνία κάθε στροφή του αγώνα. «Λέω συνέχεια: Απίστευτο! Να, ο Μίκαελ Σουμάχερ, και από πίσω του είναι ο γιος μου που στρίβει!». Υπάρχει ακόμα η εκκρεμότητα με τη θέση του στην ομάδα για την επόμενη χρονιά, αλλά ο Τζον το έχει φιλοσοφήσει για τον εαυτό του: «Aν δεν τα καταφέρει, απλώς δεν τα κατάφερε, απλό είναι. Αν δεν είναι αρκετά καλός, τότε δεν θα τα καταφέρει. Αν και πιστεύω ότι ήδη έχει αποδείξει ότι είναι αρκετά καλός».
Ο Τζον, ίσως, βρει κάποιο ρόλο για τον εαυτό του σε σχέση με το τεράστιο φαν-κλαμπ του γιου του, αλλά μήπως μπαίνει στον πειρασμό, τώρα που περισσεύουν και λίγα χρήματα, να ξαναδοκιμάσει την τύχη του στο Ράλικρος; «Το ανέφερα μια μέρα στον Τζένσον, αλλά μου απάντησε: “Όχι, μπαμπά, άσε καλύτερα, θα είσαι κινητό εμπόδιο μέσα στην πίστα”...».
Τσιτάτα
«Οι πατεράδες, όμως, δεν παίζονται. Έχω δει πατέρα να χτυπάει το παιδί του, επειδή δεν πήγε καλά στον αγώνα, κι έχω δει άλλον ένα να φτύνει τον ίδιο του το γιο».
«Ξεκινήσαμε προσπαθώντας να έχουμε μόνο επιτυχίες από πολύ νωρίς, και αυτό μπορεί να φαίνεται αρρωστημένο σήμερα, αν σκεφτούμε ότι το παιδί ήταν μόλις εννιά χρόνων τότε. Όμως, όλα έγιναν με καλό κλίμα και πάντα με μια διάθεση πλάκας».